UEFA’nın ‘elit hakemler’ listesinde bulunan FIFA kokartlı hakem Halil Umut Meler’e yapılan yumruklı ve tekmeli saldırının yankıları sürüyor. Son olayla birlikte hakemlerin mesleklerinin incelikleri de gündeme oturdu.
Hürriyet olarak mesleğin tüm teknik detaylarını eski TFF’ye bağlı Merkez Hakem Kurulu (MHK) Başkanı Lale Orta, eski FIFA kokartlı hakem Deniz Ateş Bitnel, eski Türkiye Futbol Adamları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve FIFA kokartlı hakem Binali Kartal ve Türkiye Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri Derneği ile konuştuk.
1- NASIL HAKEM OLUNUR
Dört kaynağın da verdiği bilgiye göre, herhangi bir sağlık sorunu olmayan ve gerekli fiziki şartları sağlayan herkes hakemlik için ya il hakem kuruluna ya da TFF’nin iki ay önce tanıtımını yaptığı Hakem Akademisi’ne başvuruda bulunabiliyor. Eski FIFA kokartlı hakem Binali Kartal’ın aktardığına göre, il hakem kurulları kendi illerindeki hakem eksikliğini TFF’ye iletiyor, gerekli izin geldikten sonra da o ilde hakem kursu açılıyor. Mülakatı geçen kişilerin alındığı bu kursların süresi bazı yıllar bir hafta, bazı yıllar 15 gün olacak şekilde değişkenlik gösteriyor. Kurs bitiminde sınavı geçen kişinin fiziksel yeterlilik testinde de başarılı olması gerekiyor.
TFF AKADEMİ AÇTI
Bir diğer seçenek olan TFF’nin Hakem Akademisi’ne ilişkin detayları da eski FIFA kokartlı hakem Deniz Ateş Bitnel’den aldık. Akademinin ülke genelinde aday hakem kurslarını açmaya başladığını, TFF’nin internet sitesi üzerinden ilgili başvuru formunu dolduranların değerlendirmeye alınıp davet edilmeye başlandığını anlattı Bitnel. Bu kurslar ‘online içerik paylaşımı’, ‘illerde yüz yüze eğitim ve kural sınavı’ ile ‘atletik performans testi’ olmak üzere üç aşamadan oluşuyor.
2- HANGİ ŞARTLAR İSTENİYOR
Peki bu kurslara ve eğitimlere katılmak için gerekli şartlar neler? MHK Başkanı Lale Orta’nın aktardığına göre, kişinin herhangi bir sağlık sorunu olmaması ve bunu destekleyen bir ‘spor yapabilir onaylı tek hekimli geçerli sağlık raporu’ alması ilk şart. Bunu dışında en az 15, en fazla 30 yaşında olmak, 18 yaşından küçükler için kaza-i rüşt veya anne ve baba muvafakatini almış olmak, atletik yapıya sahip olmak ve erkeklerde 1.70, kadınlarda 1.60’dan kısa olmamak gibi şartlar isteniyor. İster il hakem kurullarında ister Hakem Akademisi’nde olsun, bu şartları sağlayıp gerekli sınavlardan ve testlerden geçenler, aday hakem olarak hakemlik kariyerine başlıyor.
3- YÜKSELMEK İÇİN NE YAPMALI
‘BAŞLAMAK KOLAY DEVAMI ZOR’
Eski FIFA kokartlı hakem Deniz Ateş Bitnel, tüm bu süreçlere ilişkin “Hakem olmak çok kolay ama devam ettirmek zor. Çünkü hakem olma kriterlerine sağlık problemi olmayan hemen hemen herkes uyar. Ancak psikolojik ve maddi tarafları değerlendirildiğinde devam ettirmek çok zor” diyor.
Peki mesleğe aday hakem olarak başlayan kişi, kariyeri boyunca hangi süreçlerden geçerek klasman atlayabiliyor? Bitnel, bu konuya ilişkin şu bilgileri verdi: “Kişi aday hakem olduktan sonra ilk maçına çıkıyor ve o maçı takip eden, hakemlikten gelen gözlemcilerin değerlendirmelerine tabi tutuluyor. Bu gözlemciler maçtaki kritik pozisyonları maç bitiminde hakemle birlikte değerlendiriyorlar ve hakeme puan veriyorlar.”
FIFA HAKEMLİĞİ 7 AŞAMADAN SONRA
Türkiye Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri Derneği’nin üst düzey bir yetkilisinden aldığımız bilgilere göre, aday hakem olarak camiaya katılan kişi, bir yıl boyunca çıktığı 20 maçtan sonra il hakemi (İH) oluyor. Daha sonra ise gözlemcilerden aldığı puanın ve gösterdiği başarının etkisiyle sırasıyla bölgesel hakem (BH), C klasman hakemi (CKH), B klasman hakemi, A klasman hakemi, Süper Lig hakemi/yardımcı hakemi (SLYH) ve FIFA hakemi/yardımcı hakemi olabiliyor.
4- ÜCRETLER HANGİ SEVİYEDE
En çok merak edilen konulardan biri de hakemlerin maaşları ve maç başına aldıkları ücretler.Deniz Ateş Bitnel ve Lale Orta, Süper Lig hakemlerinin maç başına aldıkları ücretin 30 bin TL; Süper Lig yardımcı hakemlerinin aldığı maç başına ücretin ise 13 bin 200 TL olduğu bilgisini verdi. Birinci Lig hakemlerinin aldığı maç başına ücret 9 bin 900 TL iken, birinci lig yardımcı hakemleri ise 5 bin 450 TL ücret alıyor. Amatör lig hakemi maç başına 270 TL alırken, amatör lig yardımcı hakeminin aldığı maç başına ücret ise 165 TL. Maç başı ücretin yanı sıra hakemlere bir de antrenman ücreti adı altında aylık maaş veriliyor. Orta’nın verdiği bilgiye göre, Süper Lig’deki hakemlerin maaşları 24 bin TL ila 37 bin TL aralığında değişirken, VAR hakemlerinin aylık maaşları ise 15 bin TL.
AYDA 157 BİN TL
Bir Süper Lig orta hakeminin ayda dört maç yönetmesi durumunda aylık maaşıyla birlikte bir aylık toplam kazancı en az 157 bin TL’ye kadar çıkabiliyor.
5- DÜNYADAKİ ÜCRETLER NE DURUMDA
Bitnel, bu konuda şöyle diyor: “Bazı ülkeler hakeme maç başına 100 ücret verirken, bazı ülkelerde bu ücret 1000 Euro’ya, bazılarında da 3 bin Euro’ya kadar çıkıyor. Bizim FIFA hakemlerimiz Avrupa’da bir maça çıktığı zaman UEFA, FIFA hakemlerinin klasmanına göre ücretlendirme yapıyor. Örneğin elit hakem kategorisindeki bir hakeme maç başına 6 bin 200 Euro ücret veriliyor. Bu da ‘maç öncesi, maçın olduğu gün ve maç sonrası’ olmak üzere 3 günlük bir harcırah üzerinden veriliyor.
6- BİR SEZONDA KAÇ MAÇA ÇIKIYORLAR
Peki hakemlerin bir sezon boyunca görev süreleri ne kadar? İstanbul’daki bir hakem haftada 4 maça çıkabildiğini söyleyen Bitnel, birinci lig hakemlerinin ise iki haftada bir maça çıktığını; bunun başarı kriterlerine göre belirlendiğini; bu yüzden bu sürenin ayda bire de düşebildiğini aktardı.
